Evaluation of porphyry copper potentials in Abder-Dehj sub-zone centered on Midok

منطقه مورد مطالعه در باختر و شمال باختر استان کرمان و جنوب - جنوب باختر شهرستان انار واقع شده است. زون آبدر- دهج در چهار گوش ۱:۲۵۰۰۰۰ انار قرار می گیرد. مختصات جغرافیایی چهار گوش انار از 00 °54 تا 30 °55 طول شرقی و 00 °30  تا 00 °31  عرض شمالی می باشد.

از نظر زمین شناسی محور آبدر - دهج متشکل از واحدهای جوان سنوزوئیک می باشد. قدیمی ترین واحد زمین شناسی در این نوار فلیشهای ائوسن و به احتمال پالئوسن (؟) است که این سنگها دارای لیتولوژی مارن ماسه ای، آهک ماسه ای، مارن سیلتی، آهک و کنگلومرا می باشند. بیشترین گسترش واحدهای سنگی در منطقه آبدر- دهج مربوط به سنگهای ولکانیکی ائوسن می باشد که این سنگها از خاور منطقه مورد مطالعه تا شمال باختری آن ادامه می یابند. ترکیب لیتولوژیکی آنها بطور عمده آندزیت، آندزی بازالت، داسیت و سنگهای پیروکلاستیک وابسته می باشد. توده های نفوذی مونزودیوریت، دیوریت تا گرانیت پورفیری نیز از جمله واحدهای سنگی مهم محور آبدر- دهج می باشند که سنگهای ائوسن را قطع کرده اند. سن این توده ها میوسن می باشد. فعالیت بعدی ماگمایی در منطقه آبدر- دهج مربوط به میوسن و میوپلیوسن می باشد که در این زمان فعالیت های آتشفشانی باعث تشکیل سنگهای آندزیتی و داسیتی و گاه بازالتی شده است. گنبدهای سرا، مدوار، ایوب، نرکوه و ... دمهایی هستند که همراه با دمهای اسیدی متعلق به این دوره از فعالیتهای ماگمایی محور آبدر- دهج می باشند.

فعالیت های آتشفشانی کواترنری نیز یک بخش مهم در محور آبدر- دهج محسوب می شوند. آتشفشانهای آبدر یا کوه مزاحیم، عاج بالا و پایین در منطقه دهج حاصل این فعالیت می باشد.

از نظر ماگماتیسم در محور آبدر - دهج چهار فاز ماگمایی رخ داده است. فاز اول آندزیتهای ائوسن می باشند. فاز دوم ماگمایی ماهیت نفوذی داشته و متشکل از توده های نفوذی دیوریت پورفیری، مونزودیوریت پورفیری تا گرانیت پورفیری بوده است. فاز سوم ماگمایی در این محور سنگهای آتشفشانی است که ترکیب غالب آنها داسیتی می باشد که بیشتر بصورت گنبدهای آتشفشانی رخ نمایانده اند. آخرین فاز ماگمایی منطقه آبدر - دهج نیز آتشفشانهای کواترنری می باشند. فازهای ماگمایی اول و دوم غنی از مس بوده و کانی سازی مس منطقه بیشتر در ارتباط با فاز دوم ماگمایی یعنی توده های پورفیری میوسن می باشد. زمینه مس سنگهای آندزیتی ائوسن در محور آبدر - دهج از حد طبیعی بالاتر می باشد. توده های نفوذي فاز میوسن (فاز دوم ماگمایی) که بدرون این آندزیتها نفوذ نموده اند با توجه به بالا بودن مس در خودشان، مس موجود در آندزیتها را نیز متمرکز نموده و باعث تشکیل کانسارهای مس پورفیری در منطقه شده اند. همه کانسارهای مس پورفیری در ارتباط با توده های نفوذی پورفیری می باشند که در سنگهای آتشفشانی نفوذ کرده اند، سن توده های نفوذی با توجه به مطالعات سن سنجی عموما میوسن می باشد. کانسارهای رگهای (سرا و تله معدن) نیز در ارتباط با توده های نفوذی عمیق می باشند.

سنگهای ماگمایی محور آبدر- دهج از نظر سنگ شناسی دارای تنوع محدوده بوده بطوریکه توده های نفوذی این محور بیشتر دیوریت پورفیری تا کوارتز دیوریت پورفیری بوده و سنگهای آتشفشانی نیز عمدتا در محدوده سنگهای آندزیتی تا آندزی بازالت قرار می گیرند. از نظر سرشت ماگمایی سنگهای منطقه مورد مطالعه از نوع ماگمای کالک آلکالن و محیط تکتونیکی آنها مربوط به محیط فرورانش حاشیه فعال قاره ای می باشد.

در ساب زون ابدر- دهج حداقل ۱۰ محدوده کانی سازی وجود دارد. از این ده کانسار و اندیس هشت کانسار ابدر، میدوک، سرا، گودکلواری، سرنو (سقینو)، کهتکورها (چاه فیروزه)، ایجو و کدر قبلا شناسایی شده اند و دو اندیس پرکام - تله معدن و بیدسوخته در این پروژه شناسایی و معرفی شده اند.

در مجموع تعداد ۳۰۰ نمونه از واحدهای سنگی و مناطق كانی سازی در کل زون ابدر- دهج نمونه برداری شده است که از این میان تعداد ۱۸۳ نمونه مناسب جهت مطالعات و آنالیزهای شیمیایی انتخاب گردید. از این تعداد، 51 نمونه برای آنالیز شیمیایی ICP ، ۱۳ نمونه برای آنالیز شیمیایی XRF ، ۱۸ نمونه برای آنالیز شیمیایی XRD، ۱۳ نمونه برای تهیه مقطع صیقلی و مطالعه کانیهای اقتصادی و اور میکروسکوپی و ۱۶۲ نمونه نیز برای تهیه مقطع نازک و مطالعات پتروگرافی انتخاب گردید. نمونه های منتخب برای آنالیز ICP توسط آزمایشگاه زرآزما که نمایندگی آزمایشگاه AMDEL استرالیا را در اختیار دارد، مورد آنالیز قرار گرفتند و نمونه های دیگر نیز در اختیار آزمایشگاه کانساران بینالود قرار گرفت که نتایج آنها در پیوست آمده است. این نمونه ها از تمام محور آبدر - دهج برداشت شده اند. بعد از مطالعه نمونه ها و نتایج آنالیزهای شیمیایی آنها سه محدوده پرکام، کدر و گودکلواری از نظر اقتصادی با اهمیت تشخیص داده شدند که در این سه محدوده اقدام به تهیه نقشه زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰  گردید، که از بین این سه محدوده اولویت دار، منطقه پرکام - سرا مهمتر تعیین گردید. زیرا در این محدوده مطالعات اور میکروسکوپی شواهد پورفیری را نشان داده و آنالیز شیمیایی نمونه ها نیز میزان مس را در حد مطلوب نشان دادند. همچنین در منطقه سرا یک رگه سیلیسی - هماتیتی با میزان طلای ۳ گرم در تن شناسایی و معرفی گردید. البته لازم بذکر است که محدوده های ایجو، آبدر و چاه فیروزه توسط شرکت ملی مس مورد مطالعه تکمیلی قرار گرفته است و محدوده میدوک نیز یک کانسار فعال است.

در سه محدوده پرکام، کدر و گودکلواری که نقشه های زمین شناسی به مقیاس ۱:۱۰۰۰۰ تهیه شده است مناطق مناسب جهت مطالعات تکمیلی و حفاری انتخاب گردیده است که این محدوده ها بر روی نقشه ها مشخص شده اند. پیشنهاد شده که در این محدوده ها حفاری صورت گیرد تا عیار مس در توده پورفیری مشخص گردد.

منطقه آبدر- دهج قبلا توسط گروه اکتشافی یوگسلاوها در سال ۱۹۷۳ مورد کنکاش و مطالعه قرار گرفته بود. این گروه در این محور اقدام به نمونه برداری ژئوشیمیایی آبراهه ای کرده بودند که کارشناسان این مرکز با بدست آوردن داده های خام آنها اقدام به تحلیل ژئوشیمیایی منطقه نمودند که نتیجه آن بصورت آنومالیهای مس، مولیبدن و تنگستن در نواحد میدوک - پرکام، گود کلواری - ایجو و شمال باختر گود کلواری اطراف روستای فیض آباد نشان داده شده است.