ارزیابی و مطالعات ژئوشیمیایی و میزان تولید نفت از شیل های کژدمی ناحیه دزفول جنوبی

ارزيابي و مطالعه ژئوشيميايي سنگ‌ها ، هيدروكربورها و استفاده از سيستم پختگي مصنوعي جهت تعیین و مقایسه وضعیت توان، کیفیت و میزان تولید نفت از شيل‌هاي سازند كژدمي

 هدف نهائی این پژوهش مشخص نمودن مقدار نفت تولید شده و مهاجرت نموده از سازند کژدمی در مخازن مورد مطالعه و حجم نفت تولید شده و مهاجرت نموده از سازند کژدمی در ناحیه و میزان تجمع آن در مخازن محدوده مورد مطالعه بوده است.

برای اولین بار در صنعت نفت ایران در این پژوهش از روش‌های ژئوشیمیایی مدرن از جمله روش‌های ارزیابی توان حقیقی (Initial) سنگ منشأ در آنالیزهای پختگی مصنوعی (به روش کپسول طلا و پیرولیز آبدار) و مدل‌سازی هیدروکربوری یک‌بعدی (Basin Mod + GOCAD و Petromod) جهت مشخص نمودن زمان تولید نفت و خروج از سنگ منشأ و در نهایت تجمع آن در سنگ مخزن استفاده شده است.

نفت‌های موجود در مخازن مورد مطالعه تماماً متعلق به سنگ منشأ سازند کژدمی است و بر اساس پارامترهای متعدد ژئوشیمیایی، بیومارکرها و ایزوتوپ‌های کربن و تطابق مابین آنها، سازند پابده هنوز به مرحله مهاجرت (Oil Expulsion) نرسیده‌ است و سازندهای قدیمی‌تر از کژدمی هم نقشی در تولید نفت مخازن آسماری و بنگستان ندارند.

جهت محاسبه حجم نفت مهاجرت‌یافته از سازند کژدمی یا حجم نفت درجا برای مخازن آسماری و بنگستان میدان گچساران از دو روش استفاده شده است:

- مدل‌سازی یک بعدی هیدروکربوری به روش Basin Mod + GOCAD

بر اساس این مدل‌سازی در دو چاه مشخص شده است که تنها سازند کژدمی توانسته است نفت تولید نماید و نفت تولیدی از این سازند به حد مهاجرت رسیده است. با توجه به نتایج بدست آمده مقدار حجم نفت مهاجرت یافته از سازند کژدمی محاسبه شده است.

-روش Spill Point

در این روش بر اساس نقشه‌های UGC Map، نقشه تاقدیس‌ها و برش‌های مختلف تکتونیکی بر روی میدان مورد مطالعه در محدوده Spill Point یا محدوده زهکش هیدروکربورهای سازند کژدمی مشخص شده است.

بر اساس اطلاعات فوق و با استفاده از نرم‌افزارهای QGIS و GOCAD مساحت سازند کژدمی با توجه به ضریب کوتاه‌شدگی یا بازسازی (Reconstruction) که معادل 9 درصد در نظر گرفته شده است، محاسبه گردیده است.

بر اساس محاسبات انجام شده و با توجه به ضریب P.E.E که معادل 65 درصد ارزیابی شده (معادل پیرولیز آبدار در درجه حرارت 360 درجه سانتی گراد) حجم نفت و گاز مهاجرت نموده از سازند کژدمی به طرف مخازن مورد مطالعه، محاسبه شده است که با توجه به ریسک مهاجرت بسیار کم و چشمه‌های نفتی غیر فعال می‌توان مقدار نفت و گاز آن را معادل هیدروکربور درجا (Oil in Place) در میدان مورد مطالعه به حساب آورد.

بر اساس نرم‌افزارهای QGIS-OSGEO و MESURIM و به منظور دقت بیشتر در این روش ضخامت سازند کژدمی بر اساس %TOC و %HI به سه منطقه A، B  و C تقسیم شده است. همچنین بر اساس نقشه‌های هم‌تراز پارامترهای %TOC و %HI و ضخامت سازند کژدمی به وسیله نرم‌افزارهای فوق هر بخش به واحدهای کوچکتر (Units) تقسیم شده است. در این محاسبات از پارامترهای حقیقی (Initial) سازند کژدمی استفاده شده است.

در این پژوهش با توجه به ضریب P.E.E.  برای سازند کژدمی که معادل 65 درصد در نظر گرفته شده است، مقدار حجم نفت مهاجرت یافته از سازند کژدمی در ناحیه مورد مطالعه محاسبه شده است.

مقدار حجم نفت قابل اکتشاف در ناحیه با توجه به حجم نفت‌های موجود در مخازن مورد مطالعه در میادین کشف شده و حجم نفت درجا (Oil in Place) اولیه در میادین برآورد شده است.

با توجه به محاسبات انجام شده، ریسک مهاجرت نفت در ناحیه (شامل مهاجرت، چشمه‌های نفتی و مخازن غیر اقتصادی) معادل 6 درصد از کل حجم نفت خارج شده از سازند کژدمی (Expelled Oil) محاسبه شده است. در نتیجه مقدار نفت قابل پیش‌بینی جهت اکتشاف در ناحیه مورد مطالعه نیز به دست آمده است.