تاريخ معدنكاري و فنون آن در ايران باستان
كشور ما ايران، در طول چندين هزاره در اكتشاف مواد معدني و فنون معدنكاري و به كارگيري مواد معدني پيشتاز بوده است.
تاريخ معدنكاري و فنون آن در ايران باستان
منصور قرباني*، با همكاري فرانك پروينپور
خلاصه
كشور ما ايران، در طول چندين هزاره در اكتشاف مواد معدني و فنون معدنكاري و به كارگيري مواد معدني پيشتاز بوده است. هوش، نبوغ و دانش مردمان ايران باستان از يك سو پتانسيل بالاي ذخاير معدني ، تنوع آنها، نبود پوشش گياهي متراكم از سوي ديگر همچنين تاريخ طولاني، مركزيت، گفت و شنود و برخورد قومهاي مختلف در اين پهنه سبب شدهاند كه فعاليتهاي معدني و چگونگي به كارگيري مواد معدني در تمام دورههاي تاريخي ايران باستان از چنان رونقي برخوردار باشد كه هنوز اكتشافگران، معدنكاران و صنعتگران معدني از دانش معدنكاري آنها در شگفت هستند. جاي بسي تعجب است كه تاكنون كمتر معدن فلزي شناختهايم كه جاي پاي گذشتگان خود را در آنجا نديده باشيم.
تاكنون صدها موارد معادن باستاني مانند معادن طلا، مس، آهن، سرب، روي، نقره و … در ايران شناخته شده كه در طول صدها سال مورد بهرهبرداري قرار داشتهاند.
دهها كارگاه معدني، ابزارهاي معدنكاري و ذوب و سايتهاي اسكان معدنكاران، حداقل از هزاره چهارم قبل از ميلاد تاكنون در ايران شناخته شده است.
در اين مقاله سعي شده است به طور فشرده فعاليتهاي معدنكاري دورههاي تاريخي، انواع مواد معدني و فنون معدنكاري و مناطق معدنكاري در ايران باستان اشاره شود.
آنچه در اين نوشتار آمده است حاصل پژوهشها و پيجوييهاي اكتشافي، بازديد از تمام مناطق معدني ايران (باستاني و غير باستاني)، جمعآوري و تحليل تمام اطلاعات موجود در اين راستا ميباشد كه بسياري از مطالب آن براي اولينبار در اين مجموعه ميآيد.